Muzykoterapia - zajęcia muzyki z rytmiką

Głównymi celami tych zajęć opartych na technikach muzykoterapeutycznych są:
- doskonalenie koordynacji słuchowo – wzrokowo – ruchowej,
- ćwiczenie słuchu fonematycznego,
- ćwiczenie aparatu oddechowego, fonacyjnego i  artykulacyjnego,
- ćwiczenia mowy biernej i czynnej,
- rozwijanie aktywności muzyczno – ruchowej,
- rozwijanie uzdolnień muzycznych i teatralnych,
- przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w kulturze w roli odbiorcy i wykonawcy.  
Zajęcia realizowane są na podstawie autorskiego programu, który został napisany przez prowadzącą zajęcia -  mgr Agnieszkę Wątróbską - specjalnie na potrzeby naszych wychowanków, skupiając się na ich mocnych stronach. Tematyka programu została poszerzona o znajomość większości instrumentów, przyporządkowywanie ich do grup (strunowych, dętych i perkusyjnych) oraz rozpoznawanie ich brzmienia.

Zajęcia obejmują następującą tematykę:
I) Kształcenie poczucia rytmu i metrum poprzez:
- tupanie, klaskanie w ręce i uda w rytmie dwudzielnym,
- słuchanie, rozpoznawanie i odtwarzanie rytmów z otaczającej rzeczywistości,
- rytmizację wyrazów, krótkich tekstów, akcentowanie na różne części taktu,
- reagowanie na sygnały muzyczne,
- uczestnictwo w zespołowych układach ruchowo – rytmicznych,
- realizowanie całej nuty i półnuty bez znajomości wartości rytmicznych (tekst zgodny z rytmem i metrum),
- realizowanie wartości nut w praktycznym działaniu (mowa rytmizowana, różne formy ruchu, proste układy gimnastyczne).

II) Kształtowanie poczucia tempa poprzez:
- szybkie i wolne klaskanie, tupanie, stukanie rytmu na instrumentach perkusyjnych lub pseudoinstrumentach,
- zaznajomienie z wartościami nut (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta, ósemka, szesnastka),
- różnicowanie i nazywanie tempa,
- rozwijanie wrażliwości słuchowej na zmiany tempa,
- realizowanie tempa w zabawach, zagadkach, prostych formach tanecznych itp.,
- słuchanie utworów ludowych i regionalnych o zróżnicowanym tempie.

III) Kształtowanie poczucia dynamiki poprzez:
- głośne i ciche klaskanie, mówienie, stukanie na instrumentach,
- różnicowanie i nazywanie dynamiki,
- rozwijanie wrażliwości słuchowej poprzez stosowanie zmian dynamicznych,
- słuchanie nagrań w trzech natężeniach dźwięku (głośno, cicho, zwyczajnie),
- realizowanie natężenia dźwięku poprzez wytwory plastyczne, śpiewanie, ruch itp..

IV) Kształcenie słuchu i umiejętności słuchania muzyki poprzez:
- słuchanie i samodzielne wytwarzanie dźwięków akustycznych,
- inscenizację ruchem prostych piosenek,
- odnajdywanie źródeł dźwięku,
- odgadywanie zagadek słowno – ruchowych,
- wzbogacanie odgłosów i zjawisk akustycznych,
- różnicowanie i nazywanie barw dźwięków (niski, gruby, wysoki, cienki, zwyczajny),
- różnicowanie i określanie liczby dźwięków,
- słuchanie utworów wokalno – instrumentalnych o kontrastujących brzmieniach,
- rozpoznawanie piosenek po melodii,
- przybliżanie twórczości muzycznej znanych kompozytorów,
- poznawanie składu orkiestry, nazw instrumentów i ich brzmienia, przynależności do grupy,
- uczestnictwo w koncertach, akademiach itp..

V) Rozwijanie umiejętności prawidłowego wydobywania głosu i śpiewania poprzez:
- zabawy dźwiękonaśladowcze i zagadki słowno – muzyczno – ruchowe,
- regulowanie napięcia mięśniowego,
- wydłużanie fazy wydechowej,
- włączanie się głosem do znanym fragmentów piosenek,
- rytmizowanie słów,
- melodyzację mowy,
- śpiewanie: na sylabach, gamy, łatwych piosenek solo i z akompaniamentem,
- prezentowanie swoich umiejętności na uroczystościach,
- nauka śpiewania hymnu.

VI) Muzykowanie:
- dowolna gra na instrumentach perkusyjnych i pseudoinstrumentach,
- odtwarzanie prostego rytmu,
- akompaniowanie do muzyki,
- reagowanie na gest nauczyciela -  dyrygenta,
- występ solo i w zespole.

VII) Realizowanie form tanecznych:
- realizowanie prostych form ruchowych,
- inscenizacja ruchu w parach,
- dobór form ruchowych do sprawności wychowanków: chodzących i wózkowych,
- własne improwizacje ruchowe do muzyki,
- poprawne proszenie i dziękowanie za taniec.

Na zajęciach wykorzystywane są techniki muzykoterapeutyczne, które przyczyniają się do poprawy  orientacji w przestrzeni i schemacie ciała, rozwijają funkcje słuchowo-kinestetyczne, sprzyjają nawiązaniu kontaktu werbalnego i niewerbalnego, jak też dają możliwość okazywania emocji. Bardzo przydatny w ww. zajęciach jest Mobilny Model Rekreacji Muzycznej prof. M. Kieryła. To układ zróżnicowanych pod względem formy ćwiczeń ruchowych, oddechowych i wyobrażeniowych przy muzyce. Każde z nich stymuluje do innego typu aktywności. Sesje prowadzone według tego modelu tworzy pięć wiążących się ze sobą etapów: „odreagowanie", „zrytmizowanie", „uwrażliwienie", „relaksacja", „aktywizacja" - w skrócie - OZURA.  Mają one charakter mobilny, gdyż w zależności od potrzeb „terapeutycznych" można zmieniać ich kolejność, powtarzać je lub w zależności od sytuacji, redukować. Każda faza spełnia odrębną rolę. Swoje umiejętności nabyte na zajęciach muzyczno – rytmicznych  uczniowie prezentują  na zajęciach hospitowanych, jak i imprezach organizowanych w ośrodku i poza nim.
Dobór treści i aktywności na poszczególnych zajęciach uzależniony jest od możliwości psychofizycznych wychowanków w danym dniu, a także od planowanych uroczystości.

opracowała: mgr Agnieszka Wątróbska, nauczyciel-terapeuta